พราหมณ์กับพิธีบายศรีสู่ขวัญ

เป็นบทสู่ขวัญที่เรียบเรียงเขียนใหม่ ใช้ภาษาที่เข้าใจง่ายและสั้นกระทัดรัดเพื่อให้เหมาะสมกับเวลาและยุคสมัย

……………………………………….

คุณลักษณะของพราหมณ์ที่ดี

……………………………………..

ต้องเป็นบุคคลที่สังคมให้ความเคารพนับถือทั้งคุณวุฒิและวัยวุฒิ จึงน่าจะมีคุณลักษณะดังต่อไปนี้

1.         อายุประมาณ 50 ปีขึ้นไป

2.         ต้องรักษาศีล 8 หรืออย่างน้อยก็ต้องรักษาศีล 5 ข้อ

3.         งดเว้นอบายมุขทั้งหลาย

4.         มีบุคลิกดี เสียงดี ท่วงทีวาจาน่าเคารพเชื่อถือ

5.         ท่องบทสู่ขวัญ พระคาถา และคำอวยพรที่เกี่ยวข้องได้น่าฟัง

………………………………….

ขั้นตอนการทำพิธีสู่ขวัญ

………………………………….

1.         เจ้าภาพจัดแต่งพาขวัญ(พานบายศรี) โดยผู้เฒ่าผู้แก่ในแต่ละท้องถิ่นจะเป็นผู้แนะนำและช่วยทำให้ ซึ่งจะประกอบด้วย

1.1    ขันหมากเบ็ง 1 ขัน  โดยนำใบกล้วยมาเย็บคล้ายกระทงใบตอง ไม่จำกัดขนาด

1.2    เทียนยาวประมาณ 1 ศอก เสียบที่ยอดขันหมากเบ็ง 1 เล่ม

1.3    ฝ้ายผูกแขนปริมาณเท่ากับจำนวนแขกที่เชิญมาร่วมงาน

1.4    ไก่สาวต้มสุก 1 ตัว

1.5    ข้าวต้มประมาณ 5 มัด

1.6    เหล้า 1 ขวด

1.7    แก้วเปล่า 1 ใบ

1.8    ขันน้ำมนต์ขอจากพระ  1 ขัน หรือใช้แก้วใส่น้ำ 1 ใบ

1.9    กล้วยสุกประมาณ 5 ลูก

1.10               ไข่ไก่ต้มประมาณ  5 ฟอง

1.11               ขัน 5 จำนวน 1  ขัน (จัดดอกไม้  5  คู่ เทียนเล็กๆ 5 คู่ เทียนสำหรับจุดไฟ 1 คู่ไม้ขีดไฟ 1กล่อง จัดวางบนจาน 1 ใบ เรียกว่าขัน 5)

1.12               เงิน 100 บาท (น้อยกว่า หรือมากกว่า แล้วแต่เจ้าภาพจะมีน้ำใจให้)

2.         หน้าที่พราหมณ์ เมื่อมาถึงพิธี เจ้าภาพต้องรีบกุลีกุจอเชิญเข้านั่ง พราหมณ์ต้องเลือกนั่งให้ถูกทิศถูกทาง โดยเลือกทำเลที่เด่นเป็นสง่าที่สุดในงานนั้น ๆ พราหมณ์นั่งหันหน้าตรงกับเจ้าภาพ โดยมีพาขวัญ(พานบายศรี)กั้นกลาง พิธีกรเชิญผู้มาร่วมงานเข้านั่งล้อมวง

3.         ผูกแขนพราหมณ์ พิธีกรยกมือไหว้พราหมณ์เอาข้าวต้ม และไข่ต้ม วางบนมือพราหมณ์ แล้วพูดเป็นภาษาอิสานว่า สิบบ้านซ่าห้าบ้านลือว่า เจ้าเป็นพราหมณ์มาจากเมืองกลิงคะลาด มีคาถาอาคมขลัง ศักดิ์สิทธิ์ เสียงก้อง ฮ้องดัง ทำพิธีเอิ้นขวัญเก่ง ประสบความสำเร็จในการทำพิธีคู่เทือ(ทุกครั้ง) เจ้าภาพจึงมอบหมายให้ข้อย(กระผม)ไปเชิญเจ้ามาทำพิธีสู่ขวัญให้……………………………………พร้อมครอบครัว เนื่องใน……………………………………..

บัดนี้เจ้าก็ได้มาฮอดมาเถิงงานพิธีแล้ว ข้อยก็เลยถือโอกาสนี้ผูกแขนเจ้าเพื่อให้กำลังใจและอวยชัยให้พรในการทำพิธีสู่ขวัญเทือนี้  ……ใช้ฝ้ายผูกแขนกวาดออกจากฝ่ามือของพราหมณ์ 3 ครั้งพูดว่า..ฮ้ายกวาดหนี ๆ ๆ และกวาดเข้า 3 ครั้งพูดว่า…ดีกวาดเข้า ๆ ๆ (พูดไปด้วยผูกไปด้วย)ขออวยพรให้เจ้าเอิ้นขวัญให้เจ้าภาพได้สำเร็จดังที่มุ่งหวังทุกประการเด้อ …โอม เพี้ยง !

4.         เจ้าภาพจุดเทียนบนยอดขันหมากเบ็ง

5.         พิธีกรประกาศให้ทุกคนช่วยกันยกพาขวัญและอุปกรณ์ทุกอย่างให้พราหมณ์

6.         พิธีพราหมณ์ พราหมณ์พูดว่า บัดนี้ได้เวลาฤกษ์งามยามดีแล้ว ผู้ข้าสิได้ทำพิธีบายศรีสู่ขวัญให้……..พร้อมครอบครัว เนื่องใน………..เพื่อให้การทำพิธีบายศรีสู่ขวัญเทือนี้ประสบความสำเร็จ เอิ้นเอาขวัญของ…………..มาได้จนครบ  32 ขวัญ และเกิดศิริมงคลสมบูรณ์พูลสุขแก่……………….พร้อมครอบครัว จึงขอความร่วมมือจากผู้ร่วมในพิธีทุกคนให้ตั้งอยู่ในความสงบ อย่าปากอย่าไออย่าจามในขณะทำพิธี  คันแม่นพราหมณ์ท่องเอิ้นขวัญว่า  มาเยอขวัญเอย  กะให่ฮ้องนำกันว่า มาเยอขวัญเอย  …..พราหมณ์จุดเทียน 1 คู่ ปักไว้บนขัน 5 ยกขึ้นสาธุเหนือศีรษะยกลงถือไว้ระดับหน้าอกแล้วกล่าวคำบูชาพระรัตนตรัยว่า

อิมินา สักกาเรนะ ตัง พุทธัง อภิปูชะยามะ

อิมินา สักกาเรนะ ตัง ธัมมัง อภิปูชะยามะ

อิมินา สักกาเรนะ ตัง สังฆัง อภิปูชะยามะ

พราหมณ์วางขัน 5 ลงบนพื้นด้านหน้าตัวเอง แล้วกล่าวคำชุมนุมเทวดาดังนี้

สัคเค กาเม จะ รูเป คิริสิขะระตะเต จันตะลิเข วิมาเน. ทีเป รัฏเฐ จะ คาเม ตะรุวะนะคะหะเน เคหะวัตถุมหิ เขตเต. ภุมมา จายันตุ เทวา ชะละถะละวิสะเม ยักขะคันธัพพะนาคา. ติฏฐันตา สันติเก ยัง มุนิวะระวะจะนัง สาธะโว เม สุนันตุ.    ธัมมัสะ วะนะ กาโล อะยัมภะทันตา.    ธัมมัสะ วะนะ กาโล อะยัมภะทันตา.     ธัมมัสะ วะนะ กาโล อะยัมภะทันตา.

นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ. นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมา สัมพุทธัสสะ.นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ.

ศรี ๆ (เลือกบทสู่ขวัญสำหรับงานที่ได้รับเชิญ)

……………………………………….

สู่ขวัญข้าราชการเกษียณอายุ

………………………………………

ศรี ๆ สวัสดีชมชื่น  เสียงครืน ๆ ฟ้าฮ้องปีใหม่เอาชัย  เสียงดังไปอยู่บ่ขาด  มหาสังกาดเปลี่ยนราศรี เป็นฤดูกาลแถมถ่าย พระสุริยะอาทิตย์ย้ายเข้าสู่……ราศี เป็นวันดีอันประเสริฐ  ฝูงข้าทั้งหลาย ทั้งเจ้านายและพ่อแม่ ทั้งเถ่าแก่ปู่ย่าตายาย มิตรสหายและพี่น้องลูกหลาน มานำกันเป็นหมู่ มานั่งล้อมอ้อมอยู่พาขวัญ  บางผ่องพันหมากพลูบุหรี่ บางผ่องปิ้งจี่ปูปลาอาหาร บางผ่องตกแต่งพานบายศรี บางผ่องแต่งโตดีต้อนรับแขก  บางผ่องย่างแจกข้าวปลาอาหาร  บางผ่องเตรียมของขวัญไว้มอบ บางผ่องจอบพิธีกรเอิ้นฮ้องเพลง  บางผ่องเตรียมบรรเลงขับกล่อม บางผ่องซ้อมฟ้อนอวยพร  บางผ่องเป็นพิธีกรเสียงหล่อ  ล้วนมีใจจดจ่อฮ่วมพิธีบายศรีสู่ขวัญ ท่านผู้อำนวยการ…………………..ซึ่งเกษียณอายุราชการในมื้อนี้วันนี้

บัดนี้ ผู้ข้าจักขออัญเชิญเทพเจ้าผู้มีฤทธิ์ ที่สิงสถิตอยู่ในสากลจักรวาล ได้โปรดดลบันดาลให้ท่านผู้อำนวยการ……………..พร้อมครอบครัว จงอยู่ดีเฮืองฮุ่ง  ยศศักดิ์พุ่งล้ำเลิศ  เงินคำแก้วเกิดอนันตัง อธิปะตัยยังองอาจ บ่คลาดแคล้วความดี  สมบัติมีหลั่งเข้า ให้เจ้ามีอายุยืนยาวบ่น้อย ห้าร้อยปีบ่แก่เถ่า  ได้เป็นเจ้าโคตรหมู่วงศา   ปสิทธิเตโช ปสิทธิ มังคโล  มหาชัยโย  ขออัญเชิญสิริมงคลมาโฮมเต้า มาโฮมเจ้าตลอดกาล   …มาเยอ ขวัญเอย

ขวัญเจ้าไปมุดสระน้ำใหญ่กินปลา  ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญเจ้าไปอยู่นากินข้าว   ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญเจ้าไปกินเหล้าตามห้องอาหาร ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญเจ้าไปสำราญนำหม่องท่องเที่ยว ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ……มาเยอ  ขวัญเอย

ยามเมื่อตาเว็นตกลับป่าแซง  ยามเมื่อตาเว็นแดงลับป่าไม้  ขวัญเจ้าไปอยู่หนเหนือหรือใต้  ก็ให้ฮีบมาเทียม คีงอย่าช้า  ขวัญเจ้าไปอยู่ฟากฟ้าแดนไกล ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญเจ้ายังอาลัยนำที่ทำงาน ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้  ขวัญเจ้าไปสำราญนำหมู่ ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้  ขวัญเจ้าไปนอนอยู่รีสอร์ทโรงแรม  ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้  ขวัญเจ้าไปแซมแลมอยู่หม่องหั่นหม่องหนี่ ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้  ขวัญเจ้าไปแล่นลี้นำหมู่ผีตาย ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้…..มาเยอ ขวัญเอย

ขวัญเจ้ามาฮอดกลางไฮ่อย่าได้ซ้นป่าหญ้าคา  มาฮอดกลางนาอย่าได้ซ้นป่าข้าว  มาฮอดเหง่าไม้อย่าได้ทอดหัวนอน มาคอน ๆ อย่าได้ซ้นป่าใหญ่ ให้ฟ้าวเร่งเร็วไวเหาะลอยมาโลด  มาอยู่เฮือนพื้นแป้นมุงกระเบื้องหนา   ฝนตกเจ้าอย่าไปทางหน้า  ฟ้าฮ้องเจ้าอย่าไปทางไกล  เป็นจั่งใดให้กลับมาอยู่บ้าน  คันแม่นเจ้าขี่คร้านให้นอนอยู่เทิงเฮือน  สิ้นเดือนให้เจ้าได้บำนาญเต็ม อย่าสุกินเค็มหลายเด้อมันสิเป็นโรคไต อย่าขับรถไวหลายมันสิถืกตำรวจจับ  อย่าสิกินตับดิบมันสิเป็นบักตืก ให้เข้มแข็งคึกคักคู่มื้อคู่วัน การงานให้ก้าวหน้า ค้าขายกำไรงาม  ความเจ็บเจ้าอย่าได้ ความไข้เจ้าอย่ามี ได้เป็นมหาเศรษฐีมีอายุยืนยาวยิ่ง ให่เจ้านั้นได้มีเป็นสรรพสิ่งสมปรารถนา  มีพลานามัยสมบูรณ์แข็งแฮงบ่แก่บ่เถ่า เงินทองไหลหลั่งเข่าสู่มื้อสู่วัน สาระพันทรัพย์สมบัติพัสถาน เฮือนชานบ้านรถ บริบูรณ์หมดทุกสิ่งทุกประการ…ก็ข้าเทอญ

เอหิ ตาตะ ปิยะ ปุตตา ปูเรถะ ปารมี หะทะยัง เม พิสัญ เจถะ

กะโรถะ วะจะนัง  มะมะ อายุวัณโณ สุขัง    พะลัง

…………………………………..

 

บทสู่ขวัญแต่งงาน

………………………………..

ศรี ๆ สิทธิพระพรบวรแว่นวิเศษ  อดิเรกกะเตโช ชัยยะตุภะวัง ชัยยะมังคะลัง  ตะโต โลมัง สุขัง พะลัง อาวาหะวิวาโห  ชัยยะมหามุงคุล ดังนี้เป็นเค้า ซุมผู้เถ่าว่ามื้อนี้เป็นมื้อสรรค์วันดี  วันดิถีอมุตตะโชค  โตกใบนี้แม่นโตกไม้จันทน์  ขันใบนี้แม่นขันไม้แก้ว เถ่าแก่ปุนแม่นแล้วจึงได้แต่งพาขวัญ  มีเครื่องกัณฑ์สลอนสล้าย  มีทั้งฝ้ายผูกแขนแหวนใส่ก้อย ปัดน้อยสร้อยสังวาลย์ อาหารหลายเหลือหลาก  สรรพภาคพร้อมทุกสิ่งทุกอัน  ทั้งพูพันและหมากจีบ ฟ้าวางฮีบเดาดามาลาหอมฮ่วงเอ้า  เหล้าก่องแก้วยกใส่พาขวัญชวนกันมาม่วนเต้า  ข้าวต้มกล้วยใบศรี ไข่หน่วยดีเกลี้ยงปอด  พระยอดไท้ทศพล  ตนลงมาตั้งแต่เมืองฟ้า  กวัดแกว่งหน้าขุนศรีขุนพันสมสีสันงามสะพาสน์  ท้าวจึงมีพระราชโองการว่า  ปะสิทธิชัยยะพระพรบวรแว่นวิเศษ อดิเรกกะเตโช ชัยยะตุภะวัง  ชัยยะมังคะลัง  ดังนี้เป็นเค้า  ปรากฏเข้าเป็นปี  สัมฤทธีชันนะโชค  ประกอบโยคเป็นมิ่งเมียขวัญ ตามสมควรโบราณแต่งไว้    ขันดอกไม้ยกขึ้นเพียงตา  ขันสมมาลุงตาเจ้าโคตรโผดเข้าไว้เงินขาว  ลูกสาวกกเพิ่นมาดค่าหลาย  ลูกสาวปลายเพิ่นหมายค่ามาก  บ่ยากแค้นดีหลี  ปุนแปนดีพ่อแม่ทั้งเถ่าแก่และตายาย  ฝนฮวยฮายปีใหม่  ฟ้าฮ้องใส่เดือนสาม  ฝูงสาวงามมาโฮม  บ่าวมาชมสาวงามค่ากว้าง  บ่ได้อ้างเว้าว่าเป็นของ    ขอเป็นดองฮักยิ่งลูกแก้วกิ่งแม่ยังประสงค์  ฝูงวงศาตายายเบื้องปู่    เพิ่นฮู้แล้วตกแต่งปุนแปง  เอาคำแพงมาเป็นลูกแก้ว   บัดนี้แหล่วข้อยจักเชิญเอาขวัญ  ให้เจ้ามานำกันเทียมคู่  ให้มาอยู่ทัดดอกขุมฟูม  บานจูมเจือแม่นดอกคัดเค้า  ทัดดอกข้าวกวนตา  เกศางามตั้งไหล่ เทียมท้าวใหม่วันดี  ขวัญโฉมศรีสองเจ้า  ให้มาเต้าในคีงในมื้อนี้วันนี้เด้อ  มาเยอขวัญเอย……..  

ยามเมื่อตาเว็นค่ำลับป่าแซง  ยามเมื่อตาเว็นแดงลับป่าไม้  ขวัญเจ้าไปอยู่หนเหนือหรือใต้ก็ให้ฮีบมาเทียมคีงอย่าช้า  ขวัญเจ้าไปอยู่ฟากฟ้าแดนไกลก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้   ขวัญเจ้ายังอาลัยนำชู้เก่าก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้  ให้เจ้ามาสระเกษเกล้าทัดดอกบัวระพัน  ให้มาทาน้ำมันแม่เจ้าแต่งไว้  ให้มาทัดดอกไม้คล้องเกษสวยลวย มวยผมงามประสงค์ใส่ซ้อง  ฝูงพี่น้องบ้านใต้เพิ่นคอยหา  สาวบ้านเหนือเพิ่นมาคอยเบิ่งหน้า  เพิ่นซ่าเจ้าบุญกว้างสู่ภาย  ให้เจ้ามากินงายพาขวัญแต่งใหม่  ให้ได้ป้อนไข่ไก่เขือเจ้าทั้งสอง  ตามทำนองโบราณแต่งไว้  ขันดอกไม้ยกขึ้นเพียงตา ยกสมมาลุงตาเจ้าโคตร  กราบขอโทษอย่าได้โกรธลูกหลาน  ขวัญคิ้วให้เจ้ามาอยู่คิ้วอย่าลีลา  ขวัญตาให้เจ้ามาอยู่ตายีแย้ม  ขวัญแก้มและขวัญคางขวัญเอวบางขวัญนมพร่ำพร้อม  ให้เจ้ามานั่งล้อมอ้อมอยู่พาขวัญ  มาเยอขวัญเอย….

ขวัญผัวให้เจ้ามาชมเมียนีหน่ำ เถิงยามค่ำให้เจ้าเข้าบ่อนนอน หัวเถิงหมอนให้มีใจฮักห่อ  ให้เจ้าผินหน้าต่อตั้งแต่เชยชม  ชัยยะตุภะวัง ชัยยะมังคะละ มาเยอขวัญเอย…..

ขวัญเจ้ามาฮอดกลางไฮ่อย่าได้ซ้นป่าหญ้าคา  มาฮอดกลางนาอย่าได้ซ้นป่าข้าว  มาฮอดเหง่าไม้อย่าได้ทอดหัวนอน มาคอน ๆ อย่าได้ซ้นป่าใหญ่ ให้ฟ้าวมาไว ๆ อย่าช้า  ฝนตกเจ้าอย่าไปทางหน้า  ฟ้าฮ้องเจ้าอย่าไปทางไกล  เป็นจั่งใดให้กลับมาอยู่บ้าน  ให้เจ้าได้เงินแสนเงินล้านคู่มื้อคู่วัน  คันเจ้ามีลูกชายกะให้ได้เพิงพิง  มีลูกหญิงกะให้ได้อาศัย   เฮ็ดอันใดกะให้ก้าวหน้า  ค้าขายกะให้ได้กำไรงาม  ความเจ็บเจ้าอย่าได้  ความไข้เจ้าอย่ามี  ให้ได้เป็นเศรษฐีมหาเศรษฐี  มีอายุยืนยาวยิ่ง ได้มีเป็นสรรพสิ่งสมปรารถนา  มีพลานามัยแข็งแฮงบ่แก่เถ่า  ตราบต่อเท่าห้าพันพระวัสสา  ก็ข้าเทอญ

ชัยยะตุ ภะวัง ชัยยะมังคะลัง โสตถิเต  โหตุ สัพพะทา 

………………………..

สู่ขวัญคนป่วย

………………………..

ศรี ๆ ปางเมื่อพระมุนีศรีสุคะตะ ผาบชนะฝูงมาร  พระภูบาลตนวิเศษ ทรงฮู้เหตุคนทั้งหลาย เจ็บป่วยตายลำบาก ทุกข์ยากย้อนอยากได้มีเป็น  เห็นเพิ่นมีคึดอยากได้ เห็นเพิ่นฮ้องไห้คึดสงสาร จึงประทานพระคาถา เป็นต้นว่า  สัพพะพุทธานุภาเวนะ สัพพะธัมมานุภาเวนะ  สัพพะสังฆานุภาเวนะ ตุยหัง  สัพพะโรคะ โสกุปัททะวะ ทุกขะโทมะนัสสุปายาสะ วินาสสันตุ สัพพะอันตะรายา ปิ วินาสสันตุ สัพพะสังกัปปา ตุยหัง สมิชชันตุ ทีฆายุตา ตุยหัง   โหตุ สะตะชีเวนะ สะมังคิโก โหตุ สัพพะทา ขอให้สัพพะทุกข์  สัพพะโสก สัพพะโรค  สัพพะภัย สัพพะเสนียดจัญไร เจ็บไข้ทั้งหลาย จงพินาศหายไป ด้วยคุณแห่งพระพุทธ คุณพระธรรมและคุณพระสงฆ์ดังนี้เป็นเค้า  จึงได้ไปกล่าวเว้าเอาพราหมณ์เฒ่ามาเอิ้นขวัญ  ทั้งมวลพลันเข้ามาสู่ เข้ามาอยู่ในตน ของคนเจ็บป่วยไข้  โฮมให้ได้สามสิบสอง ตามทำนองแต่เกิด ขวัญกำเนิดสามสิบสอง ให้มาอยู่ครองในเนื้อในคิงของเจ้า  อัชชะในมื้อนี้วันนี้ ว่า…มาเยอ  ขวัญเอย

ขวัญหัวให้เจ้ามาอยู่หัวคุ้มเกล้า  อยู่เป็นเจ้าจอมขวัญ ขวัญขนและขวัญคิ้ว ขวัญนิ้วมือซ้ายและขวัญนิ้วมือขวา ขวัญบาทาทั้งคู่ เกิบแก้วอยู่ฮับฮอง เจ้าอย่าวองพาด่วน ฟ้าฮ้องฮ่วนให้เจ้าฮีบกลับมา ขวัญหูขวัญตา ขวัญแข่ว ขวัญแอว ขวัญท้องน้อย ขวัญนิ้วก้อยนิ้วนางนิ้วกลางนิ้วโป้และขวัญนิ้วชี้  แม่นว่าเจ้าไปลี้อยู่ทางใด ก็ให้ฮีบมาสามื้อนี้วันนี้………….มาเยอ  ขวัญเอย

ขวัญเจ้าไปเที่ยวป่าคีรีถืกผีจับไว้ ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้  ขวัญเจ้าไปไฮ่ไปนาถืกผีตาแฮกจับไว้  ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้  ขวัญเจ้าไปแล่นเล่นในป่าช้าเมืองผีถืกยักษ์ขีนีจับไว้ ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้  ขวัญเจ้าไปกินเหล้าเมามายนำหมู่ ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้  ขวัญเจ้าไปอยู่แดนไกล   ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้  มาลี้อยู่ในเฮือนซานนำพ่อแม่พี่น้องลูกหลานบ้านเฮา  ยามกลางคืนเจ้าอย่าไปเที่ยวเล่น ยามกลางเว็นเจ้าอย่าไปเที่ยวไกล  ให้เจ้านอนอยู่ห้องเฮือนซานให้ซุ่มเย็นซั้นแหล่ว  ………….มาเยอ  ขวัญเอย

ขวัญเจ้ามาฮอดกลางไฮ่อย่าได้ซ้นป่าคา  มาฮอดกลางนาอย่าได้ซ้นป่าข้าว  มาฮอดเหง่าไม้อย่าได้ทอดหัวนอน มาคอน ๆ อย่าได้ซ้นป่าใหญ่ ให้ฟ้าวมาไว ๆ อย่าช้า มาอยู่เฮือนพื้นแป้นอยู่สำบาย  ลูกหลานหลายแห่ล้อม  อยู่พร้อมหน้าโคตรหมู่วงศา  ฝนตกเจ้าอย่าไปทางหน้า  ฟ้าฮ้องเจ้าอย่าไปทางไกล  เป็นจั่งใดให้กลับมาอยู่บ้าน  ขี่คร้านให้เจ้านอนอยู่มีแฮง  ขิงแคงป่งยอดเจ้าจั่งหนี  กะฮอกป่งเขาเจ้าจั่งหนี  หมากกะเลาป่งหุ้มก้นเจ้าจั่งหนี หมากกะทันหวานปานกล้วยสุกเจ้าจั่งหนี  หมากม่วงสุกขมปานเครือเขาฮอเจ้าจั่งหนี  หมากสมมอหวานปานน้ำตาลน้ำอ้อยเจ้าจั่งหนี  ขวัญเกศเกล้า ให้เจ้าใส่กระโจมคำ  ให้เจ้างำลงมาเหลือหลาก ขวัญปากให้เจ้ามาอยู่ปากอย่ารีรอ  ขวัญคอให้เจ้ามาอยู่คอใส่สายสร่อย  ขวัญก้อยให้เจ้ามาอยู่ก้อยใส่แหวน  ขวัญแขนให้เจ้ามาอยู่แขนใส่ก้องแขนทองคำนั้นแหล่ว

ขวัญเจ้ามาฮอดแล้ว ให้ไต่เต้าเข้าอยู่ไปในคีงของเจ้า จนแก่เถ่าบ่หน่ายหนี  มีสุขภาพดีหายเจ็บไข้ หายโพยภัยหายพยาธิโรคา มีอายุยืนยาวเป็นผู้บ่าวส่ำน้อยได้ร้อยปีบ่แก่เถ่า อยู่เป็นเจ้าโคตรหมู่วงศา มีเงินทองและอำนาจวาสนากว่าคนทั้งหลาย  มีหญิงชายเป็นบริวารแห่ล้อม  ให่เจ้ามีพร้อมทุกสิ่งทุกอัน สาระพันทรัพย์สมบัติพัสถานเฮือนชานบ้านรถ บริบูรณ์หมดทุกสิ่งทุกอัน…ก็ข้าเทอญ

จัตตาโร ธัมมา วัฑฒันติ อายุวัณโณ สุขัง    พะลัง

……………………….

สู่ขวัญปีใหม่

………………………

ศรี ๆ สวัสดีชมชื่น  อื่น ๆ ก้องฟ้าใหม่เอาชัย  เสียงดังไปอยู่บ่ขาด  มหาสังกาดเปลี่ยนราศรี เป็นฤดูกาลแถมถ่าย พระสุริยะอาทิตย์ย้ายเข้าสู่มังกรราศี เป็นวันดีอันประเสริฐ  ฝูงข้าทั้งหลาย ทั้งปู่ย่าตายายและพ่อแม่ ทั้งเถ่าแก่และ มิตรสหาย ลูกหลานหลายพร่ำพร้อม  มานั่งล้อมอ้อมแต่งพาขวัญ  บางผ่องพันหมากพลูบุหรี่ บางผ่องปิ้งจี่ปูปลาอาหาร บางผ่องตกแต่งพานบายศรี บางผ่องแต่งโตดีต้อนรับแขก  บางผ่องเตรียมแจกข้าวปลาอาหาร  ในพิธีการบายศรีสู่ขวัญ …………………………เนื่องในวันปีใหม่ 255…..  ….บัดนี้ ผู้ข้าขออัญเชิญเทพเจ้าผู้มีฤทธิ์ ที่สิงสถิตในสากลจักรวาล ได้โปรดดลบันดาลให้…………………………พร้อมครอบครัวจงอยู่ดีเฮืองฮุ่งยศศักดิ์พุ่ง ล้ำเลิศ  เงินคำแก้วเกิดอนันตัง มีกำลังดังช้างสาร  อายุยืนนานบ่น้อย ห้าร้อยปีบ่แก่เถ่า  ได้เป็นเจ้าโคตรหมู่วงศา   ปสิทธิเตโช ปสิทธิ มังคโล  มหาชัยโย  ขออัญเชิญสิริมงคลมาโฮมเต้า มาโฮมเจ้าตลอดกาล  ……….มาเยอ ขวัญเอย

ขวัญเจ้าไปมุดสระน้ำใหญ่กินปลา  ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญเจ้าไปอยู่นากินข้าว   ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญเจ้าไปนั่งเฝ้าลูก ๆหลาน ๆ  ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญเจ้าไปสำราญเที่ยวเล่น ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ …….. มาเยอ ขวัญเอย

ยามเมื่อตาเว็นตกลับป่าแซง  ยามเมื่อตาเว็นแดงลับป่าไม้  ขวัญเจ้าไปอยู่หนเหนือหรือใต้  ก็ให้ฮีบมาเทียม คีงอย่าช้า  ขวัญเจ้าไปอยู่ฟากฟ้าแดนไกล ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญเจ้ายังอาลัยนำผู้สาวส่ำน้อย ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้  ขวัญเจ้าไปกินลาบก้อยนำลูกนำหลาน ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้  ขวัญเจ้าไปสำราญอยู่เมืองพญานาค ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้  ขวัญเจ้าไปลำบากนำหมู่ผีตาย ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้…. มาเยอ ขวัญเอย

ขวัญเจ้ามาฮอดกลางไฮ่อย่าได้ซ้นป่าหญ้าคา  มาฮอดกลางนาอย่าได้ซ้นป่าข้าว  มาฮอดเหง่าไม้อย่าได้ทอดหัวนอน มาคอน ๆ อย่าได้ซ้นป่าใหญ่ ให้ฟ้าวมาไว ๆ เหาะลอยมาโลด  มาอยู่เฮือนพื้นแป้นอยู่สบาย  เป็นจั่งใดให้กลับมาอยู่บ้าน  ขี่คร้านให้นอนอยู่มีแฮง  ขิงแคงป่งยอดเจ้าจั่งหนี  กะฮอกป่งเขาเจ้าจั่งหนี  หมากกะเลาป่งหุ้มก้นเจ้าจั่งหนี หมากกะทันหวานหวานปานกล้วยสุกเจ้าจั่งหนี  หมากม่วงสุกขมปานเครือเขาฮอเจ้าจั่งหนี  หมากสมมอหวานปานน้ำตาลเทศเจ้าจั่งหนี  ขวัญเกศเกล้า ให้เจ้าใส่กระโจมคำ  ให้เจ้างำลงมาเหลือหลาก ขวัญปากให้เจ้ามาอยู่ปากอย่ารีรอ  ขวัญคอให้เจ้ามาอยู่คอใส่สายสร้อย  ขวัญก้อยให้เจ้ามาอยู่ก้อยใส่แหวน  ขวัญแขนให้เจ้ามาอยู่แขนใส่เหลดทองคำนั้นแหล่ว

ขวัญเจ้ามาฮอดแล้ว ให้เจ้าอยู่สวัสดี มีอายุยืนยาว เป็น…..(ผู้บ่าว หรือผู้สาว)ส่ำน้อยห้าร้อยปีเป็นเขต ได้ไปเที่ยวต่างประเทศบ่ได้ขาด   มีเงินและอำนาจกว่าคนทั้งหลาย  มีหญิงชายเป็นบริวารแห่ล้อม  ให้เจ้ามีพร้อมทุกสิ่งทุกอัน สาระพันทรัพย์สมบัติพัสถานเฮือนชานบ้านรถ บริบูรณ์หมดทุกสิ่งทุกอัน…ก็ข้าเทอญ

เอหิ ตาตะ ปิยะ ปุตตา ปูเรถะ ปารมี หะทะยัง เม พิสัญ เจถะ  กะโรถะ วะจะนัง  มะมะ อายุวัณโณ สุขัง    พะลัง

……………………………………………..

สู่ขวัญงานสังสรรค์

…………………………………………….

ศรี ๆ สวัสดีชมชื่น  ฟ้าฮ้องครืน ๆ เอาชัย  เสียงดังไปอยู่บ่ขาด  มหาสังกาดเปลี่ยนราศรี เป็นฤดูกาลแถมถ่าย พระสุริยะอาทิตย์ย้ายเข้าสู่พิจิกราศี เป็นวันดีอันประเสริฐ  ฝูงข้าทั้งหลาย ทั้งหญิงชายและพ่อแม่ ทั้งเถ่าแก่และ มิตรสหาย ลูกหลานหลายพร่ำพร้อม  มานั่งล้อมอ้อมอยู่พาขวัญในพิธีบายศรีสู่ขวัญให้แก่คณะศิษย์เก่าโรงเรียนพังโคนจำปาสามัคคีวิทยารุ่นที่  712  อัชชะในมื้อนี้วันนี้   บัดนี้ ผู้ข้าจักขออัญเชิญเทพเจ้าผู้มีฤทธิ์ ที่สิงสถิตในสากลจักรวาล ได้โปรดดลบันดาลให้คณะสังสรรค์ พร้อมครอบครัวจงอยู่ดีเฮืองฮุ่งยศศักดิ์พุ่ง ล้ำเลิศ  เงินคำแก้วเกิดอนันตัง  อธิปไตยยังองอาจ บ่คลาดแคล้วความดี สมบัติมีหลั่งเข้า ให่เจ้าได้สมมักสมหมายทุกสิ่งทุกประการ  ปสิทธิเตโช ปสิทธิ มังคโล  มหาชัยโย  ขออัญเชิญสิริมงคลมาโฮมเต้า มาโฮมเจ้าตลอดกาล  ……….มาเยอ ขวัญเอย

ขวัญเจ้าไปมุดสระน้ำใหญ่กินปลา  ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญเจ้าไปอยู่นากินข้าว   ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญเจ้าไปนั่งเฝ้าเลี้ยงลูกเลี้ยง หลาน ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญเจ้าไปสำราญเที่ยวเล่นหม่องหั่นหม่องหนี่ ก็ให่มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญเจ้าแล่นรถที่ลี่ มาแต่ทางไกล  ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ …….. มาเยอ ขวัญเอย

ยามเมื่อตาเว็นตกลับป่าแซง  ยามเมื่อตาเว็นแดงลับป่าไม้  ขวัญเจ้าไปอยู่หนเหนือหรือใต้  ก็ให้ฮีบมาเทียม คีงอย่าช้า  ขวัญเจ้าไปอยู่ฟากฟ้าแดนไกล ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้ ขวัญเจ้ายังอาลัยนำที่ทำงาน ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้  ขวัญเจ้าไปสำราญในบ่อน ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้  ขวัญเจ้าไปออนซอนบ่าวสาวส่ำน้อย ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้…. มาเยอ ขวัญเอย

ขวัญเจ้ามาฮอดกลางไฮ่อย่าได้ซ้นป่าหญ้าคา  มาฮอดกลางนาอย่าได้ซ้นป่าข้าว  มาฮอดเหง่าไม้อย่าได้ทอดหัวนอน มาคอน ๆ อย่าได้ซ้นป่าใหญ่ ให้ฟ้าวมาไว ๆ เหาะลอยมาโลด  ขวัญเจ้ามาฮอดแล้ว ให้เจ้าอยู่สวัสดี มีอายุยืนยาว เป็นบ่าวสาวส่ำน้อยห้าร้อยปีบ่แก่บ่เถ่า  ได้เป็นเจ้าโคตรหมู่วงศา มีอำนาจวาสนากว่าคนทั้งหลาย  มีหญิงชายเป็นบริวารแห่ล้อม  ให้เจ้ามีพร้อมทุกสิ่งทุกอัน สาระพันทรัพย์สมบัติพัสถานเฮือนชานบ้านรถ บริบูรณ์หมดทุกสิ่งทุกอัน…ก็ข้าเทอญ

เอหิ ตาตะ ปิยะ ปุตตา ปูเรถะ ปารมี หะทะยัง เม พิสัญ เจถะ  กะโรถะ วะจะนัง  มะมะ อายุวัณโณ สุขัง    พะลัง

จบบทสู่ขวัญแล้ว พราหมณ์หยิบฝ้ายผูกแขนจากพาขวัญมา 1 เส้น เรียกเจ้าภาพรับการผูกแขน เจ้าภาพนั่งพับเพียบ แบมือข้างหนึ่ง ยกมือพนมข้างหนึ่ง พราหมณ์หยิบไข่ กล้วย ข้าวต้ม วางบนฝ่ามือเจ้าภาพ หยิบฝ้ายผูกแขนขึ้นกวาดบนมือเจ้าภาพ โดยการกวาดออก 3 ครั้งพร้อมกับพูดว่า3 ครั้งพูดว่า..ฮ้ายกวาดหนี ๆ ๆ และกวาดเข้า 3 ครั้งพูดว่า…ดีกวาดเข้า ๆ ๆ ขวัญเจ้าหลั่งโฮม …แล้วลงมือผูกแขนไปด้วย ท่องคำผูกแขนไปด้วย   (คำผูกแขนก็คือคำอวยพรนั้นเอง ซึ่งมีผู้แต่งไว้มากมาย)

………………………….

คำผูกแขน(ของเก่า)

…………………………

ศรี ๆ สิทธิพระพรบวรล้ำเลิศ ฝ่ายแก้วเกิดมุงคุณ  ปุนลงมาตกแต่งกวัดอิ้วแกว่งกงหลา

ผัดออกมาเป็นหลอด ถอดออกมาเป็นปุ๋ย       สุยออกมาเป็นเส้นเส้นแหละสีพันคำ

เป็นดังแก้วมุกดำใสส่องงามอ่องต่องส่องใส      เทิงนอกในล้ำเลิศฝ้ายแก้วเกิดเมืองสวรรค์

ปันให้ผู้ข้ามาผูกแขน…..ว่ามาเยอขวัญเอย      ขวัญเจ้าไปมุดสระน้ำใหญ่กินปลาก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้

ขวัญเจ้าไปอยู่นากินข้าว   ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้

ขวัญเจ้าไปกินเหล้านำหมู่นำฝูง  ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้……..มาเยอขวัญเอย

ขวัญเจ้าไปอยู่ถ้ำนำพญางู   ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้

ขวัญเจ้าไปอยู่ฮูนำพญานาค    ก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้

ขวัญเจ้าไปลำบากนำหมู่ผีตายก็ให้มาสามื้อนี้วันนี้………มาเยอขวัญเอย

ยามเมื่อตาเว็นตกลับป่าแซง             ยามเมื่อตาเว็นแดงลับป่าไม้

ขวัญเจ้าไปอยู่หนเหนือหรือใต้             ก็ให้ฮีบมาสามื้อนี้วันนี้

คันว่าเจ้ามาฮอดแล้วให้เจ้าอยู่สวัสดี  มีความสุขความเจริญความเจ็บเจ้าอย่าได้ความไข้เจ้าอย่ามี

ให้เจ้าได้เป็นเศรษฐีเป็นมหาเศรษฐี  มีอาย วรรณะ สุขะ พะละ ปฏิภาณ ธะนะสารสมบัติทุกประการ

นอนหลับได้เงินหมื่นตื่นขึ้นได้เงินแสนเงินล้าน  ย่างออกจากบ้านโชคไหลหลั่งมาโฮม เจ้าเด้อ

โอม อุ อะ มุ มะ มูลมา สะทาโสตถี ภะวันตุ เต

…………………

คำผูกแขนที่ข้าพเจ้าได้แต่งไว้ใช้เองโดยคำนึงถึงความเหมาะสมกับเวลา มีดังต่อไปนี้ –

………………

1.

ศรี ๆ ฝ้ายเส้นนี้เป็นฝ้ายที่ศักดิ์สิทธิ์

ผูกแขนแล้วสิมีฤทธิ์ฮูงเฮืองไปหน้า

อันหมู่โรคาไข่หวัดไอบ่มาผ่า

พบแต่ทางก้าวหน่าเจริญขึ่นบ่ถอย

เป็นผู้บ่าวส่ำน้อยห่าร้อยปีกะยังดีคือเก่า

บ่มีวันแก่เถ่าผู้สาวหุ่มฮักแพง

ความแข็งแรงคงหมั่นบ่มีวันแปรเปลี่ยน

จนเกษียณร้อยครั้งยังหนุ่มฟ้อหร่อดังฝัน

นอนหลับนั้นได้เงินพันเงินหมื่น

ตื่นขึ่นได้เงิน เงิน เงิน และทอง….เด้อ.

โอม อุ อะ มุ มะ มูลมา สะทาโสตถี ภะวันตุ เต  (เป่ามือเจ้าภาพ) ….เพี้ยง!

2.

ชีวิตต่อแต่นี้ให่มีตั้งแต่ความสุข

อันหมู่มวลความทุกข์ให่ห่างไกลพันลี้

โชคดีให่หลั่งเข่าโพยภัยให่ไกลห่าง

ได้พบทางก้าวเจริญขึ่นดังฝัน

ให่เจ้าสุขีหมั่นเสมอมันเคือเก่า

โชคลาภไหลหลั่งเข่าโฮมเจ้าสู่วัน

นอนหลับนั้นได้เงินพันเงินหมื่น

ตื่นขึ่นได้โชคพันล้านเป็นเศรษฐี เด้อ

โอม อุ อะ มุ มะ มูลมา สะทาโสตถี ภะวันตุ โน โหตุ สัพพะทา สาธุ..(เป่ามือเจ้าภาพ) เพี้ยง!

3.

ชีวิตต่อแต่นี้ให่มีตั้งแต่ความสุข

อันหมู่มวลความทุกข์ให่ห่างไกลพันลี้

โชคดีให่หลั่งเข่าโพยภัยให่ไกลห่าง

ได้พบทางก้าวเจริญขึ่นบ่ถอย

การงานนับมื้อหน่อย  การเงินนับมื์อคล่อง

การทองนับมื้อเพิ่ม  การบ้านนับมื้อมัน

การอันใดกะให่ได้  สมดั่งมะโนหมาย   

สุขสำบายปานพระยา  อยู่ดีอย่ามีฮ้อน

นั่งนอนมีแต่โชค  โฉลกดีขี่ถืกปล่อง

สองโตถืกคู่เรื่อย  รางวัลที่หนึ่งนั้นถืกคู่ปี  เด้อ  

โอม อุ อา กะ สะ สะทาโสตถี ภะวันตุ เต . (เป่ามือเจ้าภาพ)…เพี้ยง

ขณะที่พราหมณ์ผูกแขนเจ้าภาพ ให้คนที่อยู่ใกล้ใช้มือซ้ายแตะข้อศอกเจ้าภาพ มือขวายกพนมไว้ที่หน้าอก คนอื่นก็ทำต่อ ๆกันไป หลังจากผูกแขนเจ้าภาพเสร็จ ให้ผู้มาร่วมพิธีผูกแขนคณะเจ้าภาพบ้าง  ส่วนพราหมณ์ทำหน้าที่เดินประพรมน้ำมนต์ให้เจ้าภาพและผู้มาร่วมงานพร้อมกล่าวพระคาถามารวิชัย ว่า…..

ชะยันโต โพธิยามูเล สักกะยานัง นันทิวัฒทะโน เอวัง ตะวัง วิชะโย โหหิ ชะยัสสุ ชะยะมังคะเล

อะปะราชิตะปัลลังเก สีเส ปะฐะวิโปกขะเร อภิเสเก สัพพะพุทธานัง อัคคัปปัตโต ปะโมทะติ สุนักขัตตัง สุมังคะลัง สุปะภาตัง สุหุฎฐิตัง สุขะโน สุมุหุตโต จะ สุยิฏฐัง พรัหมมะ จารีสุ ปะทักขินัง กายะกัม

วาจากัมมัง มะโนกัมมัง ปะณิทีเต ปะทักขิณา ปะทักขิณานิ กัตตะวานะ ละภันตัตเถ ปะทักขิเณ.

จบบริบูรณ์

…………………………….

คำกล่าวชุมนุมเทวดา

……………………………

สะมันตา  จักกะวาเลสุ

อัตถะละ  คัจฉันตุ เทวะตา.

สัทธัมมัง  มุนิราชัสสะ

สุนันตุ  สัขขะโมกขะทัง.

สัคเค  กาเม  จะ รูเป

คิริสิขะระตะเต  จันตะลิเข  วิมาเน

ทีเป รัฏเฐ  จะ  คาเม

ตะรุวะนะคะหะเน  เคหะ วัตถุมหิ  เขตเต.

ภุมมา  จายันตุเทวา

ชะละถะละวิสะเม ยัคขะคันธัพพะ  นาคา

ติฏฐันตา  สันติเกยัง

มุนิวะระวะจะนัง   สาธะโว  เม  สุนันตุ.

ธัมมัสสะวะนะกาโล        อะยัมภะทันตา.

ธัมมัสสะ  วะนะกาโล      อะยัมภะทันตา.

ธัมมัสสะวะนะกาโล          อะยัมภะทันตา.

…………………………………………………………………………………..

…………………………

คำกล่าวจุดเทียนชัย

………………………..

พุทโธ  สัพพัญญุตตะญาโน.   ธัมโม โลกุตตะระวะโร.

สังโฆ  มัคคะผะโล จะ.    อิจเจตัง ระตะนัตตะยัง

เจตัสสา นุภาเวนะ   สัพพะทุกขา  อุปัททะวา

อันตะรายา  จะ นัสสันตุ สัพพะโสตถี   ภะวันตุ  โน.

(คนเดียวใช้ว่า  ภะวันตุ  เม.)

…………………………………………………………………………………..

………………………………………..

อาราธนาธรรม (นิมนต์พระเทศน์)

……………………………………….

พรัหมมา / จะ  โลกา/  ธิปะติ/ชะหัมปะติ

กัตอัญ/ชะลี  อัน/ธิวะรัง / อะยาจะถะ.

สันตี/ธะสันตา/  ปะระชัค/คะชาติกา

เทเส/ตุ  ธัมมัง /อะนุกัม/ปิ  มัง  ปะชัง.